Grotowski

JERZY GROTOWSKI

Naar een sober theater

Eén van de belangrijkste kenmerken van Grotowski is de "Via Negativa" Het gaat er niet om de acteurs iets aan te leren, maar om de blokkades op te heffen die het instrument van de acteur (zijn lichaam) in de weg staan om zuiver (heilig) te acteren. Grotowski definieert "theater" als dat wat er plaatsvindt tussen acteur en toeschouwer. Theater kan zonder kostuums, decor, muziek en belichting, zelfs zonder tekst.

De acteur dient zijn lichaam volledig te kennen. Bijvoorbeeld, het vocale apparaat moet geluidsreflexen zo snel produceren dat het denken - dat alle spontaniteit zou vernietigen - geen tijd heeft om ertussen te komen. Steeds moet de acteur proberen concrete obstakels die hij tegenkomt te elimineren en zo op een steeds hoger niveau te komen. Dit geldt voor alles: de beweging, het gebaar, de mimiek, de souplesse van het lichaam, de stem etcetera.

Uiteindelijk komt het erop neer dat de acteur zich zelf totaal kan geven op de intiemste manier. Acteurs die dingen aanleren worden een soort prostituees, acteurs die blokkades overwinnen een soort "heiligen" waarin men zichzelf geeft zoals in de liefde. Zo werken legt een grote verantwoordelijkheid bij de regisseur. De regisseur kan de acteur in dit proces alleen begeleiden als hij vol warmte openstaat voor de acteur en de acteur voor hem. De regisseur dient goed bekend te zijn met de laatste ontwikkelingen op het gebied van psychologie, antropologie, religie etc. En hij moet vooral voorkomen dat hij een regisseur-souteneur is zoals regisseurs die acteurs dingen aanleren.

Grotowski beschouwt de volgende voorwaarden essentieel voor de kunst van het acteren:

• Stimulering van een proces van zelfonthulling; teruggaan tot het onderbewustzijn, maar deze stimulus wel kanaliseren om de vereiste reactie te bereiken.

• In staat zijn dit proces heel precies onder woorden te brengen.

• De eliminatie uit het creatieve proces van weerstanden en obstakels die door het eigen organisme worden veroorzaakt, zowel de psychische als de fysieke, omdat zij een eenheid vormen.
  
  Grotowski gebruikt hiervoor de volgende soort oefeningen:

• Fysieke oefeningen
    o Warming-up
    o Oefeningen om de spieren en wervelkolom los te maken
    o Omhoog-omlaag oefeningen (yoga-achtig)
    o Vliegen
    o Sprongen en salto's
    o Voetoefeningen
    o Mimeoefeningen

• Plastische oefeningen

• Oefeningen voor het gezichtsmasker

• Stemtechniek
    o Draagkracht
    o Ademhaling
    o Openen van het strottenhoofd
    o Resonatoren
    o Stembasis
    o Stem plaatsen
    o Organische oefeningen
    o Stemgebruik
    o Dictie
    o Pauzes
    o Uitspraak
  
  Verder heeft Grotowski een principeverklaring bestaand uit tien punten opgesteld, waarvan de kern is:
  Theater -de acteurstechniek, de kunst waarin het levend organisme naar hogere motieven streeft- voorziet in de mogelijkheid om integratie te bereiken, om maskers af te zetten, om de wezenlijke substantie bloot te leggen: een eenheid van fysieke en mentale reactie.